Nieuwe (economische) waardesystemen en transitie
Een blog van Gabrielle Kuiper
Voorzitter van de Sectorale Adviesraad van de HEO
Gabrielle Kuiper is voorzitter van de Sectorale Adviesraad van de HEO. Zij houdt zich bezig met het vernieuwen van het Hoger Economisch Onderwijs. Gabrielle is nauw betrokken bij de transitie naar een betekenisvolle economie. Waarom is dit voor de toekomst van het Hoger Economische Onderwijs zo belangrijk? Gabrielle schreef daar deze blog over.
Er dient zich een transitie aan in het economisch denken en met nieuwe waarden in de maatschappij. Zoals ook de lector Betekeniseconomie Kees Klomp van Hogeschool Rotterdam schetst met toenemende aandacht voor www. Niet het wordwideweb, maar welvaart, welzijn en welbevinden. Nieuwe economische waarden benadrukken het hebben van een mondiaal moreel kompas. Het besef dat bronnen niet onuitputtelijk zijn, draagt bij aan een focus op duurzaamheid en circulariteit.
Mondiaal zijn de sustainable development goals gedefinieerd, maatschappelijke opgaven die spelen in Nederland en de rest van de wereld. Wij zijn onderweg naar een samenleving met meer aandacht voor milieu- en welzijnsaspecten. Een samenleving waarin inclusie noodzakelijk is en waarin nieuwe (economische) waardesystemen worden gevraagd. Nieuwe veiligheidsvraagstukken ontstaan en de juridisering van de samenleving neemt toe.
Het economische systeem is wereldwijd verbonden en onderling afhankelijk. Dat hebben we tijdens de coronacrisis op pijnlijke wijze en in meerdere opzichten ervaren. In dit systeem ligt er een focus op winstmaximalisatie en continue economische groei. In de bestaande economische modellen en verantwoording van organisaties wordt beperkt rekening gehouden met lange termijn effecten zoals de uitputting van grondstoffen of bijvoorbeeld de gevolgen van wereldwijde vervuiling.
De urgentie om modellen en financieringsvormen aan te passen op andere vormen van waarden wordt steeds groter, omdat het ernaar uitziet dat het huidige economische systeem niet strookt met wat wereldwijd op de lange termijn houdbaar kan blijven. Indien dit het geval is, bevinden bedrijven en instellingen zich op het moment in een transitieperiode; functioneren binnen het huidige economische systeem en ontwikkelen naar nieuwe manieren van werken, verantwoorden en functioneren.
In deze transitie hebben HEO (Hoger Economisch Onderwijs)-opgeleiden in het komend decennium een spilfunctie; zij helpen organisaties die transitie vorm te geven, kunnen hierin leiderschap tonen en nieuw ontwikkelde verdienmodellen helpen implementeren. Door de urgente complexe grote maatschappelijke vraagstukken die op ons afkomen, is op een andere manier naar ons economisch systeem kijken inmiddels een wijdverbreid perspectief.
Het Platform DSE, Our New Economy en Rethinking Economics zijn partijen die vinden dat we moeten streven naar een alternatieve duurzame en sociale economie. Ook de planbureaus hebben in toenemende mate aandacht voor de brede welvaart. Het CBS brengt sinds aantal jaar de Monitor Brede Welvaart & de Sustainable Development Goals uit. En ook VNO/NCW en MKB-Nederland geven ze aan dat ze voor een nieuwe koers kiezen: Ondernemen voor Brede welvaart1.
Het werkveld verwacht van afgestudeerde HEO-studenten dat zij deze nieuwe ontwikkelingen ondersteunen en daar sturing aan geven met instandhouding van de prestaties en het (maatschappelijk) verdienvermogen van organisaties. Het HEO zal de gevolgen van deze maatschappelijke vraagstukken voor organisaties en de beroepspraktijk in haar opleidingen en praktijkgericht onderzoek een centrale plaats moeten geven. Met daarin voldoende gereedschap voor studenten om op een zinvolle wijze bij te dragen aan deze transities.
Elke opleiding moet verantwoordelijkheid nemen om naast bestaande economische modellen aantoonbaar alternatieve modellen van nieuwe waardesystemen en de daarbij behorende ethische en juridische vraagstukken aan de opleiding toe te voegen. Met daarbij een focus op een nieuwe waardentaal en meervoudige waardecreatie. Door meerdere vormen van waarde mee te nemen leren studenten hoe ze economisch betrouwbaar kunnen ondernemen, zowel vanuit financiële als vanuit een bredere maatschappelijke optiek.
Opleidingen moeten samen met studenten, docenten en lectoraten nieuwe kennis op dit gebied ontwikkelen. Het besef dat we een generatie professionals afleveren die zowel in de oudere economie (met focus op groei) moeten werken, als deze door te ontwikkelen naar een nieuwe economie behoort in de haarvaten van elke opleiding in de HEO-sector aanwezig te zijn. En moet te herkennen zijn in de aangeboden vaardigheden, kennis en theorie. Het HEO gaat dit opnemen in haar sectorplan 2023-2027. Als uitwerking van de onlangs uitgevoerde HEO verkenning “HEO met regie naar verantwoordelijkheid”.
1: (https://www.vereniginghogescholen.nl/kennisbank/sectoren/artikelen/sectorale-verkenning-hoger-economisch-onderwijs-heo-2020-2021).
Over de auteur
Gabrielle Kuiper
Gabrielle Kuiper is voorzitter van de Sectorale Adviesraad van de HEO