“Ik ben zo’n 12 jaar manager geweest in de psychiatrie. Daarnaast ben ik mijn leven lang muzikant, singer-songwriter. Ik speelde in zo’n rock & roll bandje, met van die jaren vijftig muziek. We traden op in heel Europa en toerden rond in een busje.”

Als manager kreeg Jos regelmatig mensen tegenover zich die hem vragen stelden. Dat begon hem steeds meer te storen. “Hoe moet het nou? Terwijl zij zelf het beste het antwoord wisten. Dat frustreerde mij enorm. Met name omdat ik mij onmachtig voelde om dat proces om te draaien. Zo moeten we niet met elkaar omgaan, dacht ik steeds. Mensen moeten in een pasje lopen. Dit kan anders. Het werd heel spannend toen ik zei dat ik coach wilde zijn en geen manager. Er kwam een zelfsturende verandering aan, waardoor ik inderdaad de overstap maakte naar een coach. Maar deze functie werd ook ingevuld als een verkapt sturingsmechanisme. Dit kan toch anders? Vanuit deze vraag en wens ben ik bij de supervisie kant uitgekomen en kwam zo in contact met Begeleidingskunde.”

Ik ben niet gek

“Mijn eerste reactie? Fantastisch. Alleen al de onderliggende mensbeelden en maatschappijvisie. Dat gaf een enorme verdieping aan wat ik al voelde. Ik herkende mezelf in de lessen en de literatuur. Alleen kreeg ik er nu een theoretisch en handelingskader bij. Het was niet alleen een herkenning, maar ook een bevestiging. Zo van, zie je nou, ik ben niet gek. Het klopt. Ik heb jarenlang met teams gewerkt waarin ik iedereen zelf hun eigen werk wilde laten bepalen. Ik dacht dat kunnen jullie goed. Maar de hiërarchie en de manier van organiseren stond mij in de weg. En nu kreeg ik bevestigd dat leren en organiseren vanuit een ander mensbeeld kan.”

“Mijn overstap van manager naar coach werd intern niet echt begrepen. Ik heb in hun ogen een carrièremove geweigerd. Mijn toenmalige collega-managers begrepen mijn motivatie niet zo goed, en zagen niet de kwaliteit die ik te bieden had. Toen ben ik ermee gestopt. Ik was inmiddels al een paar jaar als zelfstandige coach werkzaam. Dat ben ik volledig gaan doen, tijdens mijn opleiding. Dat was enorm heftig. Het was al een ontwrichtend einde op die werkplek. Ik ging daar heel ongelukkig weg en ondertussen bracht de opleiding mij veel moois, maar dat kon ik weer niet kwijt. Dus dat frustreerde twee kanten op.”

“Ik ben praktijken gaan zoeken bij andere organisaties voor mijn onderzoek. Ik ben bij een basisschool terecht gekomen die een veranderslag wilde ondergaan. Er was onrust binnen het docententeam. De kern was de stilte binnen het team, daar zat die motivatie van die leerkrachten in. En dat wat geluid kreeg, was alleen maar gezelligheid en wenselijk gedrag. Mijn opdracht was om ze weer in gesprek te krijgen over de samenwerking. De titel van mijn thesis was ‘Veelzeggende stilte’. Het heeft hen opgeleverd dat ze als team met elkaar in gesprek zijn gegaan over wat hen motiveert, wat hen drijft, wat hen bindt en waar ze heen zouden willen. In datzelfde proces is de directeur uiteindelijk vertrokken en het team heeft aangegeven dat ze graag met twee coördinerende leerkrachten vanuit het eigen team verder willen.”

Het liedje als anker

Als je goed wil organiseren, dan leer je met elkaar, in plaats van dat een paar mensen zeggen: “We gaan dat implementeren.” Als je met elkaar in gesprek gaat, heb je een soort van context nodig of een holding. Dat gebeurt niet vanzelf. Ik doe dat door ruimtelijke elementen mee te nemen: een steen, kistje, prikbordwand en een gitaar en een beamer. Daarmee creëer ik een leeromgeving. Ik gebruik een muzikale metafoor. Ik zie dat als een beginnend bandje. Ik vertaal teamrollen naar muzikanten, de één speelt gitaar, de ander piano. Na een eerste bijeenkomst, maak ik dan een intiem liedje van wat ik heb gehoord en wat ik vind. Muziek helpt om datgene wat niet gezegd wordt toch geluid te geven. Daarna is het vaak ook even stil. Ik werk graag met stilte. Zonder stilte is er geen muziek. Dan gaat er van alles broeien en dan vraag ik wat er bij hen is blijven hangen. En dan pakken we door. Met het liedje als het anker.

Mijn grootste leermoment is de integratie van leerprocessen met mijn hobby: rock en roll. Docent Annette Perino zei tijdens één van haar methodische lessen: ‘Jij kunt toch een liedje zingen? Waarom doe je dat niet? Maak nou eens hier ter plekke een liedje. Laat maar rollen.’ Dat was voor mij bijna bevrijdend. Dat was een stap die ik eerder niet had durven zetten.”

Jos Visser (45) Master afgerond: augustus 2020 Opleidingsachtergrond: S.P.H., VO management in de zorg en NLP practitioner Functie toen en nu: toen manager ggz, nu zzp-er (organisatiebegeleider, coach en supervisor) www.josvisser.info