Status van het onderzoek

Nu bijna twee jaar geleden zijn we gestart met Get Smart. Een praktijkgericht onderzoek naar het innovatievermogen van MKB bedrijven in de regionale maakindustrie. Aanleiding voor het onderzoek was een eerder geconstateerd praktijkprobleem: MKB bedrijven in de regionale maakindustrie hadden moeite met het vertalen van nieuwe digitale technologie naar zinvolle en rendabele toepassingen. De technologische trend die in de sector bekend was onder de noemer Smart Industry ging grotendeels aan de MKB bedrijven voorbij. Niet aan de koplopers die veelal waren gestart vanuit het toepassen van slimme digitale technieken als internet of things, blockchain en robotica, maar wel aan het veel grotere middenveld.

Waarom pakten die MKB bedrijven de voor de hand liggende, uitvoerig in fieldlabs gedemonstreerde en zwaar gesubsidieerde technologie niet op? Welke belemmeringen en obstakels lagen (en liggen) er op hun weg, waardoor ze niet verder vooruit komen? Voorbereidend en verkennend onderzoek wees in de richting van de bekende argumentatie om niet te innoveren: geen tijd, geen geld, te moeilijk/complex en onvoldoende hulp van anderen. Is het dan niet belangrijk en urgent, was de vraag van de onderzoekers. Het antwoord was steevast: Ja, maar….. Conclusie van de onderzoekers was daarom dat er een omslag nodig was, een remedie tegen de “koudwatervrees”. Leer de bedrijven hoe ze strategisch, operationeel en commercieel perspectief kunnen creëren. Alleen dan komt men uit de “comfort zone” en is men wél bereid om een sprong in het diepe te wagen. Get Smart was geboren. Met als centrale vraag:

“Hoe kan het mkb in de (b2b-)maakindustrie zijn innovatievermogen verbeteren om (radicale) innovatie- ideeën in het kader van Smart Industry beter te identificeren, ontwikkelen en vermarkten?”

Hoewel het project nog niet volledig is afgerond en onderzoekers van KcBI nog bezig zijn met het verwerken van de laatste onderzoeksresultaten, tekenen zich al enkele “lessons learned” af:

Ten aanzien van innovatie in het algemeen:

  • De dominante logica van de leider (CEO, DGA) is sterk bepalend voor de visie op en invulling van innovatie, hierdoor krijgen vernieuwende ideeën niet altijd een kans;
  • Innovatie (ook op het gebied van Smart Industry) wordt hoofdzakelijk ingezet om bestaande processen te verbeteren (en niet om nieuwe waarde te creëren);
  • Innovatie is veelal informeel georganiseerd en kent weinig tot geen vaste structuur en/of procedures, hierdoor ontbreekt een strategische context en is er slechts een beperkt lerend vermogen op het gebied van innovatie;
  • Een significant deel van de MKB is familiebedrijf. Dit type bedrijven heeft een behoudende stijl van bedrijfsvoering en is minder geneigd tot (radicale) innovaties;

Ten aanzien van Smart Industry:

  • Bedrijven begrijpen het belang van Smart Industry maar kunnen dit moeilijk vertalen naar specifieke toegevoegde waarde voor hun organisatie (business model);
  • Bedrijven overzien de omvang en impact van de voor de technologische innovatie noodzakelijke organisatorische en sociale innovatie niet;
  • Implementatie van digitale technologie vereist een stevige aanpassing van de organisatie (strategie, opleiding, werkwijze, draagvlak, etc.) en bedrijven gaan dit vaak uit de weg;
  • Als gevolg van het bovenstaande zijn bedrijven er weinig toe geneigd om met Smart Industry toepassingen te experimenteren.

De uitkomsten van Get Smart laten zien dat het MKB niet alleen kampt een kennisprobleem (wat kan ik met Smart Industry) maar ook met een handelingsprobleem (hoe implementeer ik Smart Industry in mijn organisatie) en vooral met een houdingsprobleem (waarom moet ik – nu - met smart industry aan de slag gaan). In essentie komt dit neer op onvoldoende strategisch ondernemerschap om effectief in te spelen op nieuwe mogelijkheden en de organisatie daartoe aan te passen. Het niet kunnen overzien van de (organisatorische, commerciële, financiële) consequenties zorgt voor risicomijdend gedrag en een onrealistische inschatting van het belang van smart industry en de urgentie om daarmee snel aan de slag te gaan. Smart Industry innovatiekansen worden dan op de lange baan geschoven (plannen) of buiten de organisatie weggezet (delegeren). Zelfs wanneer het bedrijf voldoende innovatiekennis en -vaardigheid zou hebben, weerhoudt een dergelijke attitude bedrijven ervan om (radicale) innovatie- ideeën in het kader van Smart Industry te identificeren, ontwikkelen en vermarkten.

“Grote veranderingen komen tot stand door kleine stapjes te nemen in de richting van je doel”
(Maurer, R. (2007), De Kunst van Kaizen)

Wellicht kan Smart Industry een stap dichterbij worden gebracht door aan te haken op een andere ontwikkeling die in de maakindustrie opgang doet: servitization. Het koppelen van diensten aan fysieke producten en daarmee creëren van een geïntegreerd aanbod van een product-dienst-combinatie kan door gebruikmaking van slimme digitale technologie een extra dimensie krijgen. Kleine, stapsgewijze uitbreiding van traditionele producten met industrial internet of things (IIOT) leidt al snel tot “smart products”; het verzamelen, analyseren en duiden van daaruit voortkomende datastromen geeft kansen voor “predictive maintenance”. Zo komt van het één, vanzelf het ander. Een mooi thema om in een nieuw onderzoek, als vervolg op Get Smart, nader te onderzoeken.